1200 Yıllık Tarihi Çınarıyla Ünlü Köy : Saraylı, bugün sizleri Gölcük ilçemiz sınırları içerisinde tarihi çınar ağacıyla ünlenmiş, sokaklarında buram buram tarih kokan bir Osmanlı köyümüze götürüyoruz.
Gölcük ilçemiz sınırları içerisinde bulunan Saraylı Köyü, Osmanlı döneminde kurulmuş bir köydür. Köyün girişinde asırlara tanıklık etmiş, devasa gövdesiyle gölgesinde keklik kanı çayların yudumlandığı meşhur çınar ağacı karşılar sizi.
Çınar ağacı adeta yaşlı bir veli gibi köy halkını çevresine toplamış gibidir. Yakınında iki tane köy kahvehanesi vardır. Özellikle ramazan ayında çevreden yoğun ziyaretçi alan Saraylı Köyü, Örcün Köyü ve Gölcük ile bütünleşmiştir.
Köy meydanındaki çınar ağacı yaklaşık 1200 yıllıktır. Çınarın gövdesi çevresinde Roma dönemi sütun başlıkları da görülebilir. Saraylı köyümüzün başlıca özelliği 19.yy mimari özelliklerini yansıtan evleri ve Roma dönemi kalıntılarının yer aldığı mezarlığıdır. Saraylı mezarlığı bir köy mezarlığından çok Roma döneminden kalma bir kentin kalıntısını andırmaktadır.
Köyde Roma döneminden kalma antik bir sarayın bulunduğu sanılmaktadır. Köy meydanında ve köy genelinde tarihi Osmanlı evleri bulunmaktadır. Geneli ahşap olan evlerin özellikle iç tavanları ahşapla mükemmel şekilde süslenmiştir. Yalnız bir çok konut maalesef yıkılmış ve kaderlerine terk edilmiştir. Köy kentsel sit alanı olarak koruma altına alınmıştır.
İzmit Belediyesinin TOKİ ile yaptığı anlaşma kapsamına dahil edilmiş ve “tarihi koridoru” projesine dahil edilmiştir. 2017 yılının sonunda tarihi evler onarım sürecine alınarak, asıl hallerine bağlı kalınarak yenilenecektir.
Özetle; Saraylı köyümüz bozulmamış tarihi dokusuyla tam bir Osmanlı köyüdür. Özellikle bahar aylarında ziyaret edebilir, büyüleyici ıhlamur kokusunun eşliğinde tarihi çınar ağacı altında çayınızı yudumlayabilirsiniz.
Golcuk sarayli muhtesem bir koy. Yalniz konaklar harabeye donmus. Sahip cikilmali.
Ayrıca pazar günleri köy halkının el emeği ürünleri ve yetiştirdiği meyve ve sebzeler köy meydanında bulunan pazar yerinde güleryüzle sergilenmektedir.
Bu köy gerçekten çok güzel. Çınar ağacı mutlaka görülmeli. Çınar ağacı altında çay içmeden dönmeyin derim. Yalnız tarihi çınarın karşısındaki ev harabeye dönmüş, bir Allah kulu bu evi yenileme ihtiyacı hissetmemiş. Yazık günah, içinde müthiş el işçilikleri var, ahşap oyma sanatı üzerine.
Ayrıca Saraylı ile birlikte Örcün köyü de gezilmeli. Bu gezileri ıhlamurların çiçek açtığı döneme getirmekte fayda var.